Opublikowane przez
Na scenie Opery Wrocławskiej już dziś – 8 czerwca, po raz pierwszy w Polsce, zostanie wystawiony balet „Napoli 1841” inspirowany dziełem Augusta Bournonville’a z odświeżoną choreografią Johana Kobborga. Tego dnia w 1671 r. urodził się także jeden z najwybitniejszych kompozytorów późnego baroku – Thomaso Albinoni. W naszym cyklu historycznym przypominamy spektakl baletowy „Nostalgia”, którego choreografia powstała do muzyki Jana Sebastiana Bacha i właśnie Albinoniego. W repertuarze Opery Wrocławskiej (z przerwami) przedstawienie wystawiano aż przez 13 lat!
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; premiera: 30.06.1990, na zdjęciu: Ewa Zając i Jarosław Sołowianowicz; fot. Jena Gottlieber
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; premiera: 30.06.1990, na zdjęciu: Ewa Zając; fot. Maria Behrendt
Po raz pierwszy „Nostalgia” została zagrana w Operze Wrocławskiej 30 czerwca 1990 r. Wystawiono ją podczas „Wieczoru baletowego” wraz z utworami „Cztery temperamenty” Paula Hindemith’a oraz „Ognistym ptakiem” Igora Strawińskiego. W części „Nostalgia” zespół baletu tańczył do jednych z najbardziej rozpoznawalnych kompozycji barokowych: Arii na strunie G pochodzącej z suity orkiestrowej D-dur nr 3 (BWV 1068) Jana Sebastiana Bacha i Adagio g-moll na smyczki i organy kojarzonej z Tomaso Albinonim. Drugi z utworów jest swoistą mistyfikacją muzyczną. Włoski muzykolog Remo Giazotto pod koniec działań podczas II wojny światowej w zrujnowanym Dreźnie miał odnaleźć rękopis zawierający linie basu nieznanego wcześniej koncertu Albioniego. Postanowił on „ocalić” utwór i sam dopisał nadbudowę melodyczną, harmonizację, rytm i instrumentację w rezultacie tworząc „ukończone” dzieło. Po latach wydał je pod nazwiskiem weneckiego kompozytora. Fałszerstwo wyszło na jaw dopiero w latach 80.
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; premiera: 30.06.1990, na zdjęciu od lewej: Jarosław Sołowianowicz, Piotr i Paweł Oleksiakowie, Ewa Zając; fot. Maria Behrendt
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; premiera: 30.06.1990, na zdjęciu: Ewa Zając i Krzysztof Lechański; fot. Maria Behrendt
Choreografię do wrocławskiego tryptyku baletowego opracował Jerzy Graczyk. Był on tancerzem związanym z Teatrem Wielkim w Warszawie, gdzie jako solista występował w pierwszoplanowych rolach m.in. w „Panu Twardowskim” Ludomira Różyckiego, „Romeo i Julii” Siergieja Prokofiewa, czy „Jeziorze łabędzim” Piotra Czajkowskiego. W stołecznym teatrze po raz pierwszy podjął się również opracowania choreografii. W późniejszym czasie związał się najpierw jako artysta, a potem dyrektor baletu z Stadte Bundtheater w niemieckim Hof. Na potrzeby tamtejszej sceny w styczniu 1990 r. powstały pod jego nadzorem choreografie do „Czterech temperamentów”, „Nostalgii” i „Ognistego ptaka”, które już pół roku później wrocławska publiczność mogła oglądać w gmachu przy ul. Świdnickiej. Scenografię do spektaklu przygotowała Karin Elke-Pollack. Wśród zaprojektowanych przez nią subtelnych dekoracji za pomocą współczesnej techniki tańca modern Jerzy Graczyk opowiada intymną historię związków między kobietą a mężczyzną. W obsadzie premierowej „Wieczoru baletowego” można było oglądać Ewę Zając, Marię Kijak, Izabelę Kuc, Jarosława Jurasza, Krzysztofa Lechańskiego, Jarosława Józefczyka, Jarosława Sołowianowicza, oraz Pawła i Piotra Oleksiaków. Spektakl był grany do 1991 r. łącznie 11 razy.
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; wznowienie: 25.01.1992, na zdjęciu: Maria Kijak, Paweł Oleksiak; fot. Marek Grotowski
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; wznowienie: 25.01.1992, na zdjęciu: Maria Kijak, Jarosław Jurasz; fot. Marek Grotowski
Na afisz „Nostalgia” powróciła już 25 października 1992 r. Tym razem barokowe kompozycje grano wraz z wznowieniem baletu „Sylfidy” opracowanym do utworów fortepianowych Fryderyka Chopina i z choreografią Michaiła Fokina oraz z dobrze znanym „Bolero” Maurice’a Ravela, którego premierową taneczną odsłonę przygotowała Anna Majer. Drugą inscenizację „Nostalgii” Zespół Baletu Opery Wrocławskiej przygotował pod kierunkiem Marii Kijak, która także sama występowała w przedstawieniach. O niej i innych wykonawcach pisał Wojciech Dzieduszycki: „Nostalgia tańczona w stylu nowoczesnym przez precyzyjną w owej technice Marię Kijak z partnerującym jej Rostislavem Biliakiem, Jarosławem Juraszem, Pawłem Oleksiakiem, Piotrem Oleksiakiem (a w drugiej premierze Elżbieta Lejman z Piotrem Ozimkowskim, Andrzejem Płatkiem, Waldemarem Staszewskim i Rafałem Zeh) – intymne zbliżenia rozstania i powroty – piękny taniec…”[1]
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; wznowienie: 25.01.1992, na zdjęciu od lewej na pierwszym planie: Waldemar Staszewski, Piotr Ozimkowski, Andrzej Płatek w głębi w środku: Elżbieta Lejman, za nią: Rafał Zeh; fot. Marek Grotowski
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; wznowienie: 25.01.1992, na zdjęciu od lewej: Jarosław Jurasz, Piotr Oleksiak, Maria Kijak, Paweł Oleksiak; fot. Marek Grotowski
Od momentu wprowadzenia na afisz Opery Wrocławskiej nowej odsłony „Wieczoru Baletowego” począwszy od 10 maja 2000 r. „Nostalgię” zaczęto grać z nowymi inscenizacjami baletowymi. Barokowy balet prezentowano z klasyczną „Paquitą” Ludwika Minkusa opartą na choreografii Mariusa Petipy oraz wraz z zawierającym gorące latynoskie rytmy „Tangos” Astora Piazzolli. Premierę nowego tryptyku baletowego z powodu trwającego remontu gmachu zrealizowano na scenie Centrum Sztuki IMPART. Przy okazji premiery prasa rozpisywała się o trudnych warunkach, w jakich pracowali tancerze. Artur Bilecki o sytuacji artystów w owym czasie pisał: „Balet Opery Wrocławskiej ostatnimi czasy nie przygotowuje zbyt wielu premier. Remont gmachu Opery oczywiście nie sprzyja zespołowi. Tancerze pozbawieni są kontaktu z żywą muzyką (orkiestra nie mieści się na scenie IMPARTU), muszą ćwiczyć w salach nieprzeznaczonych dla baletu, nie występują też poza Wrocławiem. Zespół liczy dziś około 35 osób (kiedyś 50)”[2]. Taneczną opowieść o relacjach damsko-męskich snuli w nowej odsłonie soliści Opery Wrocławskiej. „Kobietą była znakomita Natalia Fiodorowa z zabiegającymi o jej względy Mężczyznami równie świetni – Paweł Oleksiak i Rostislaw Biliak, oraz Dwaj Panowie czyli Dariusz Drelichowski i Jarosław Józefczyk”[3]. Pozbawiony siedziby zespół grał spektakl również na scenie w Wytwórni Filmów Fabularnych. Ostatnie dwa przedstawienia (29 i 30 kwietnia 2003 r.), zostały zrealizowane już w wyremontowanym budynku przy ulicy Świdnickiej i były elementem obchodów Międzynarodowego Dnia Tańca.
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; wznowienie: 10.05.2000, na zdjęciu od lewej: Rostislaw Biliak, Dariusz Drelichowski, Natalia Fiodorowa, Jarosław Józefczyk; fot. Marek Grotowski
Nostalgia – Jan Sebastian Bach/Thomaso Albinoni; wznowienie: 10.05.2000, na zdjęciu od lewej: Paweł Oleksiak, Jarosław Józefczyk, Bożena Klimczak, Rostislaw Biliak, Dariusz Drelichowski; fot. Marek Grotowski
[1] Wojciech Dzieduszycki, Trąby Jerychońskie – pięknie tańczona naiwna „Nostalgia”, „Odra” 01.12.1992
[2] Artur Bilecki, Od klasyki do tanga, „Gazeta Wyborcza”, 12.05.2000
[3] Zof, Baletowa fantazja, „Gazeta Południowa” 16.05.2000
Krystyna Dachtera, Opera Wrocławska 1945-1995, Wrocław 1995
Krystyna Dachtera, Opera Wrocławska 1995-2001, Wrocław 2001