Opublikowane przez
Rycerskość wieśniacza Pietro Mascagniego była po raz pierwszy wystawiona w Stadttheater Breslau w 1891 r. Czyli już w rok po napisaniu dzieła. W 1895 r. we Wrocławiu opera ta wraz z innym dziełem Mascagniego – L’amico Fritz została zaprezentowana publiczności, orkiestrą dyrygował wówczas sam kompozytor. Rycerskość wieśniaczą i Pajace po raz pierwszy w powojennej historii Opery Wrocławskiej wykonano wspólnie w trakcie jednego wieczoru dopiero podczas premiery 15 grudnia 2012 r. Wcześniej operę Pajace Ruggiera Leoncavalla zagrano trzykrotnie. Pierwszy raz wrocławianie obejrzeli spektakl wraz z Szeherezadą Nikołaja Rimskiego-Korsakowa w 1948 r., później – w 1964 r., razem z baletem Coppélia Léo Delibes’a, a w 1974 r. z Czarem miłości Manuela de Falli. Rycerskość wieśniaczą Pietra Mascagniego zagrano wcześniej tylko jeden raz w 1949 r. wraz z baletem Paw i Dziewczyna Tadeusza Szeligowskiego.
Fragment programu premiery 31/03/1948 baletu Szecherezada Nikołaja Rimskiego-Korsakowa i opery Pajace Ruggiera Leoncavalla
Pierwsza realizacja Pajaców została wyreżyserowana przez Jana Popiela w 1948 r. W swojej inscenizacji postawił on na tętniącą życiem akcję sceniczną oraz na umiar w sportretowaniu postaci. Scenografię przygotowywał Józef Kassarab. W obsadzie Pajaców rolę Cania kreował Władysław Szeptycki, który umiejętnie wydobył walory dramatyczne postaci. Ogromną muzykalność, a także sugestywną siłę wyrazu, według krytyków zaprezentowała Waleria Jędrzejewska, grająca postać Neddy. Podczas premiery w roli Tonia wystąpił Maciej Kański, jako Sylvio Zbigniew Studler, a jako Beppo Kazimierz Szubka. Wyjątkowe cechy muzyki Leonvalla zaprezentował dyrygent Oldřich Lapka.
Ruggiero Leoncavallo – Pajace, premiera: 31/10/1964; na zdjęciu: Nedda – Ludwika Kaczkowska, Beppo – Ludwik Mika, oraz Chór Państwowej Opery we Wrocławiu; fot. Zdzisław Mozer
Ruggiero Leoncavallo – Pajace, premiera: 31/10/1964; na zdjęciu od lewej: Beppo – Ludwik Mika, Tonio – Bernard Nowacki, Nedda – Ludwika Kaczkowska, oraz Chór Państwowej Opery we Wrocławiu; fot. Zdzisław Mozer
Ruggiero Leoncavallo – Pajace, premiera: 31/10/1964; na zdjęciu od lewej: Beppo – Ludwik Mika, Canio – Janusz Zipser, Nedda – Ludwika Kaczkowska, oraz Chór Państwowej Opery we Wrocławiu; fot. Zdzisław Mozer
Po szesnastu latach Pajace powróciły na wrocławską scenę. Reżyserem spektaklu był wspomniany Władysław Szeptycki. Wraz z kierownikiem muzycznym i zarazem ówczesnym dyrektorem teatru – Adamem Kopycińskim przygotowali bardzo tradycyjne przedstawienie, którego atutem była ekspresyjna gra dobrze przygotowanej orkiestry. Dekoracje opery zaprojektował Kazimierz Gac. Doskonale wokalnie i aktorsko prezentował się odtwórca roli Cania Janusz Zipser, w roli Neddy wystąpiła przykuwająca urodą Ludwika Kaczkowska, Arlekin zagrał Ludwik Mika, a w prologu oraz jako Tonio publiczność zachwycał Barnard Nowacki.
Ruggiero Leoncavallo – Pajace, premiera: 5/10/1974; na zdjęciu: Nedda – Agata Młynarska, Canio – Henryk Trojanowski; fot. L. Janaszak
Ruggiero Leoncavallo – Pajace, premiera: 5/10/1974; na zdjęciu: Nedda – Agata Młynarska, Beppo – Ludwik Mika; fot. L. Janaszak
Premiera Pajaców z 1974 r. została wyreżyserowana przez Bolesława Jankowskiego, który w tamtym okresie pełnił funkcję dyrektora Opery we Wrocławiu. W recenzjach określano tę realizację jako trafną. Wśród artystów spektaklu wyróżniano Agatę Młynarską, która dała popis wokalny jako Nedda, ponadto zademonstrowała subtelną grę aktorską. W postać Cania wcielił się Henryk Trojanowski, który zwracał uwagę swoją mimiką i ruchem scenicznym. Jako Tonio wystąpił Stanisław Stojek. Postać Sylvia na scenie kreował Jan Wolański, a partię Beppa wykonał Mieczysław Szymański. W prologu widzowie ponownie usłyszeli doskonałą dykcję Bernarda Nowackiego. Orkiestrą podczas premiery dyrygował Jerzy Zabłocki.
Pietro Mascagni – Rycerskość wieśniacza, premiera: 2/07/1949; na zdjęciu scena zbiorowa, na pierwszym planie: Lola – Krystyna Wiszniowska, Turridu – Aleksander Saniewski; fot. Zdzisław Mozer
Pietro Mascagni – Rycerskość wieśniacza, premiera: 2/07/1949; na zdjęciu: Turridu – Aleksander Saniewski, Matka – Zofia Zaleska; fot. Zdzisław Mozer
Pietro Mascagni – Rycerskość wieśniacza, premiera: 2/07/1949; na zdjęciu: Santuzza – Krystyna Jamroz, Alfio – Wacław Woronecki; fot. Zdzisław Mozer
Pietro Mascagni – Rycerskość wieśniacza, premiera: 2/07/1949; na zdjęciu: Santuzza – Krystyna Jamroz, Matka – Zofia Zaleska; fot. Zdzisław Mozer
Pietro Mascagni – Rycerskość wieśniacza, premiera: 2/07/1949; na zdjęciu: Santuzza – Krystyna Jamroz, Turridu – Aleksander Saniewski; fot. Zdzisław Mozer
Dzieło Pietro Mascagniego – Rycerskość wieśniacza zostało wystawione na wrocławskiej powojennej scenie tylko jeden raz. Premierowy spektakl odbył się 2 lipca 1949 r. Za reżyserię odpowiadał Bolesław Fotygo-Folański, a opracowaniem wymagającej partytury zajął się Zygmunt Szczepański. Scenografię przygotował duet realizatorów: Wiesław Lange i Aleksander Jędrzejewski. Wspólnie grane Rycerskość wieśniacza i Pajace, jako operowy dyptyk, goszczą na afiszu Opery Wrocławskiej od 2012 r. Po raz ostatni widzowie mogli oglądać tę realizację 10 i 12 października 2019 r. Łącznie do tamtego czasu zaprezentowano historię Cania i Neddy oraz Santuzzy i Turridu 23 razy. Te dwa arcydzieła włoskiego weryzmu w reżyserii Waldemara Zawodzińskiego, choreografią Janiny Niesobskiej i kostiumami opracowanymi przez Małgorzatę Słoniowską powracają po przerwie na scenę Opery Wrocławskiej w sezonie artystycznym 2023/24.
Pietro Mascagni – Rycerskość wieśniacza, premiera: 15/12/2012; na zdjęciu scena zbiorowa, na pierwszym planie od lewej: Santuzza – Aleksandra Makowska, Lucia – Jadwiga Postrożna oraz artyści Chóru Opery Wrocławskiej; fot. Marek Grotowski
Ruggiero Leoncavallo – Pajace, premiera: 15/12/2012; na zdjęciu scena zbiorowa, w środku: Canio – Nikolay Dorozhkin; fot. Marek Grotowski